VEREM EĞİTİMİ VE FARKINDALIK HAFTASI
· Her yıl Ocak ayının ilk Pazar gününden başlayan haftada kutlanan “Verem Eğitim ve Propaganda Haftası’nın amacı verem ile ilgili toplumun bilgilendirilmesi ve bu hastalığa bütün kesimlerin dikkatinin çekilmesidir.
VEREM (TÜBERKÜLOZ) NEDİR?
·Verem hastalığı, verem mikrobunun solunum yolu ile alınmasıyla oluşan bulaşıcı bir hastalıktır. ·En sık akciğerleri olmak üzere tüm organları tutabilir (Lenf bezleri, kemik, böbrek, beyin vb.).
TÜBERKÜLOZ HASTALIĞININ ETKENİ
· TB etkeni “Mycobacterium tuberculosis”basilidir.
· Uzun sürede çoğalır, kültürde 2-6 haftada üreyen ve oksijenli ortamda yaşayan bir basildir. Asit ile boyayı vermediğinden aside dirençli basil (ARB) denilir.
VEREM MİKROBUNUN ÖZELLİKLERİ
·Verem mikrobu, güneş görmeyen ortamlarda havada uzun süre canlı kalabilir.·Güneşten gelen ultraviyole ışınları verem mikrobunu kısa sürede öldürür.
TÜBERKÜLOZUN BULAŞMASI
· Tüberküloz basili hava yolu ile bulaşır.
· Basilin kaynağı, tedavi görmemiş veya düzenli tedavi görmeyen aktif akciğer ve larinks tüberkülozu olan hastalardır.
· Hasta insanlardan öksürme ve hapşırma ile ortama yayılan mikrobun solunum yolu ile alınması sonucu bulaşır.
· Tedavi edilmeyen her hasta yılda 10-15 kişiye hastalığı bulaştırır.
· Balgam yayması pozitif olan ve akciğerinde kavitesi bulunan hastalar daha fazla basil saçarlar.
· Basil kaynağı (TB hastası) ile karşılaşma süresi, ortamın genişliği ve havalanması basilin bulaşmasında önemlidir.
· En çok hastanın aile bireylerine ve yakın çalışma arkadaşlarına bulaşma olur.
· Tedavi ile basil sayısı çok kısa sürede azalır. Hastaların çoğunda ortalama 2-3 haftada bulaştırıcılık yok olur.
TÜBERKÜLOZ ENFEKSİYONU VE HASTALIĞI
·Tüberküloz enfeksiyonu ve tüberküloz hastalığı birbirinden farklıdır.
·Tüberküloz enfeksiyonuvücutta tüberküloz basilinin sessiz durduğu ve adeta hapsedildiği bir durumdur.
· Tüberküloz enfeksiyonu basilin vücuda girmesinden sonra 8-10 haftada tüberkülin deri testinin (TDT) pozitifleşmesi ile kendini gösterir.
· Tüberküloz enfeksiyonu olan kişilerin yaklaşık %10’unda yaşamlarının bir döneminde tüberküloz hastalığı gelişir.
·Tüberküloz hastalığı; tüberkülozla ilgili klinik belirti ve bulguların ortaya çıktığı duruma denilir.
· Hastalığın gelişmesine yol açan, vücut direncini düşüren, bağışıklığı etkileyen hastalıklar ve etkenler vardır. HIV/AIDS vücut direncini en çok düşüren hastalıktır. Bunun dışında başta diabetesmellitus, kronik böbrek yetmezliği, bazı kanserler, ilaç ve alkol bağımlılığı, sigara, silikozis olmak üzere bazı kronik hastalıklar da vücut direncini düşürür. Bebeklerde ve yaşlılarda vücut direnci düşük olduğundan hastalığa yakalanma riski fazladır.
· Tüberküloz hastalığı saç ve tırnak hariç tüm doku ve organları tutabilir, tuttuğu doku ve organa göre bulgu ve belirti gösterir, ancak en çok akciğerlerde görülür (%60-70). Hastalığın tuttuğu diğer organlar arasında en sık görülenler; plevra, lenf bezleri, kemikler, böbrekler ve beyin zarlarıdır (menenjit).
TÜBERKÜLOZ ENFEKSİYONUNUN TÜBERKÜLOZ HASTALIĞINA DÖNÜŞMESİNİ KOLAYLAŞTIRAN DURUMLAR
· 5 yaş altındaki çocuklar, Yaşlılar, HIV enfeksiyonu olan kişiler ,Bağışıklığı baskılayan tedavi alan kişiler, Silikoz, diabetesmellitus, kronik böbrek yetmezliği, lösemi, lenfoma ya da baş-boyun kanserleri, akciğer kanseri olanlar, İdeal vücut ağırlığının %90’ından daha az kiloda olanlar ,Sigara içenler, ilaç bağımlılığı olanlar ya da alkol kullananlar
TÜBERKÜLOZ HASTALIĞININ BELİRTİLERİ
·Genel yakınmalar: Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, çocuklarda kilo alamama, ateş, gece terlemesi vb. olabilir.
·Solunum sistemi yakınmaları: Öksürük, balgam, öksürükle kan tükürme, göğüs-sırt-yan ağrısı, nefes darlığıdır.
· Larinks tüberkülozu ses kısıklığı yapabilir.
· Diğer organları tutan tüberküloz hastalığında ilgili organa ait bulgular olabilir (lenfadenopati, hematüri, eklemde şişlik vb.).
· İki- üç haftadan uzun süren ve non-spesifik antibiyotik tedavisi almış olmasına rağmen klinik yanıt alınamayan öksürükte tüberküloz hastalığından şüphelenmek gerekir.
TÜBERKÜLOZ TANISI
· Tüberküloz hastalığının kesin tanısı, balgamda verem mikrobunun gösterilmesi ile konulur. Basilin mikroskopta gösterilmesi ya da kültürde üretilmesi gereklidir.
· Hastanın semptomları ve röntgen bulguları, hastalıktan şüphelenmeyi sağlar. Semptomlar yavaş gelişir.
· Akciğer tüberkülozu akciğer röntgen filminde bazı belirgin değişikliklere yol açar. Bu değişiklikler doktorun veremden şüphelenmesine yol açar.
· Tüberküloz tanısında kullanılan deri testi (TDT) vücutta mikrobun olduğunu gösterir. Enfeksiyon veya hastalık olabilir. Bu konudaki değerlendirmeyi ilgili doktor yapar.
TÜBERKÜLOZ HASTALIĞININ TEDAVİSİ
· Ülkemizde tüberküloz tedavisi ücretsizdir.
· Tüberküloz tedavisi standarttır. Bu standart tedavi, hastanede ya da dispanserde aynı şekilde düzenlenir.
· Yeni tüberküloz hastalarının tedavisinde standart tedavide genellikle iki ay 4 farklı ilaçla ve dört ay 2 ayrı ilaçla olmak üzere 6 aylık tedavi uygulanmaktadır.
· Tedavide kullanılan bütün ilaçlar verem savaşı dispanserlerinden ücretsiz verilir.
· Tedavide verilen ilaçların düzenli içilmesi çok önem taşır. Çünkü hastaların bir kısmı tedaviyi terk etmekte ve toplumda basil saçmayı sürdürmektedirler.
· Hastanın ilaçlarını içtiğinden emin olmak için her doz ilacı bir sağlık personelinin veya başka bir görevlinin gözetiminde içirtmek en uygun yoldur. Buna doğrudan gözetimli tedavi (DGT) denilir.
· Tedavinin dispanserde ya da hastanede başlanması gerekir. Aylık takiplerinin de dispanserde yapılması uygundur. Tedaviyi sonlandırana kadar özenle sürdürmek gerekir.
DİRENÇLİ TÜBERKÜLOZ·Verem hastaları ilaçlarını düzenli olarak ve yeterli süre (6-9 ay) kullanmazlarsa verem mikropları ilaçlara direnç kazanabilir.· Dirençli verem hastalarının tedavisi daha uzun sürmekte (18-24 ay), daha fazla ilaç kullanılmakta ve bazen hasta kaybedilebilmektedir.· Özellikle çok ilaca dirençli tüberküloz (ÇİD-TB) (İzoniyazid ve Rifampisin’e direnç) tüm dünyada önem arz etmektedir.
TEMASLI MUAYENESİ VE KORUYUCU TEDAVİ· Bulaştırıcı tüberküloz hastası ile aynı havayı paylaşan ve tüberküloz basiline maruz kalan kişilere “temaslı” denilir.
· Tüberküloz hastası ile teması olan kişide enfeksiyon gelişimini önlemek ve tüberküloz enfeksiyonu olan kişide tüberküloz hastalığı gelişimini önlemek amacıyla koruyucu ilaç tedavisi verilmektedir.
· Tüberküloz hastasının aile bireyleri ve diğer temaslıları dispanserlerde ücretsiz olarak muayene edilir ve gerekli tetkikleri yapılır.
· Temaslı muayenesi sonucunda hasta olduğu tespit edilenler tedavi edilir.
· Hasta olmayan fakat tüberküloz olma riski taşıyan kişilere koruyucu ilaç tedavisi verilir.
· Koruyucu ilaç tedavisi tek ilaçla ve 6 ay süreyle verilir. Bu tedavinin hastalanmayı %90’a varan oranda önlediği bilinmektedir.
VEREM AŞISI - BCG (BACİLLE CALMETTE GUERİN)
· BCG aşısı özellikle çocuklarda kanla yayılan ve ağır seyreden tüberküloz hastalığını (menenjit ve miliyer TB) önlemede etkilidir.
· Ülkemizde BCG aşısı doğumdan sonra 2. ayını bitiren bebeklere aile sağlığı merkezleri ve verem savaşı dispanserlerinde ücretsiz olarak yapılmaktadır.
· Aşı zamanı geçirilirse, 6 yaşa kadar yapılabilir, ancak bu durumda önce tüberkülin deri testi (TDT-PPD) yapılması gerekir.
EVDE KORUNMA ÖNLEMLERİ
·Tüberküloz hastalarının bulunduğu ortamları havalandırmak, bu ortamlara temiz hava sağlamak, havadaki bulaştırıcı damlacıkları seyreltir, bulaşma olasılığını azaltır.·Odanın güneş görmesi, ortamdaki basilleri öldürür. ·Hastanın en azından balgamda mikrop çıkarmayana kadar ayrı bir odada kalması uygundur.
VEREM HASTALARI ÇEVRESİNDEKİ İNSANLARI HASTALIKTAN NASIL KORUYABİLİR?
·Aksırırken, öksürürken mutlaka ağızlarını mendille veya kol ile kapatmalıdır.·Öksürük ve aksırık sonrasında eller yıkanmalıdır.
·Bulaştırıcı dönemdeki verem hastaları kapalı ortamlarda, başka insanlarla birlikteyken maske kullanmalıdır.·İlaçlarını düzenli ve eksiksiz olarak kullanmalıdır.
Şimdi Tüberkülozu Bitirme Zamanı!
HEDEFİMİZ VEREMSİZ BİR TÜRKİYE!